Jak wskazała Sąd Najwyższy w wyroku 13 czerwca 2013 r. „instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, wymienionych w art. 991 § 1 k.c., przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego…”
Osobami uprawnionymi do zachowku są: zstępni, małżonek oraz dzieci spadkodawcy, jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy. Zatem rodzice spadkodawcy będą uprawnieni do zachowku w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał zstępnych, a rodzicie dziedziczyliby na podstawie ustawy albo łącznie z małżonkiem spadkodawcy lub jego rodzeństwem bądź samodzielnie.
Pomimo otrzymania spadku w/w osoby mogą być uprawnione do zachowku w sytuacji gdy udział w spadku nie pokrywa należnego im zachowku.
Wskazanym osobą nie zawsze będzie przysługiwał zachowek tj.: w sytuacji gdy odrzucili spadek, zrzekli się dziedziczenia, zostali uznanych za niegodnych oraz gdy zostali wydziedziczeni. Wyłączony od dziedziczenia i tym samym od prawa do zachowku jest małżonek, w stosunku do którego spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z jego winy, a żądanie to było uzasadnione oraz małżonek pozostający ze spadkodawcą w separacji.
W przypadku gdy odrzucenie spadku, wydziedziczenie, niegodność dotyczy zstępnych spadkodawcy, zachowek należy się wówczas ich zstępnym. Natomiast w sytuacji, gdy spadkobierca zrzekł się dziedziczenia, to co do zasady jego zstępni również nie maja prawa do zachowku. Jednakże w umowie o zrzeczenie można postanowić, że nie obejmuje ono zstępnych zrzekającego się, którzy będą wówczas mieli także prawo do zachowku.